Có nên chia giỗ, gộp, hạn không ?: Làm giỗ vì sợ … người ta coi thường.

Hôm qua gọi điện về, tôi nghe giọng mẹ gắt: “Có giỗ về đây mẹ phải làm ngô khoai. Tham lam là vừa. 2 tỷ chưa no, sao phải ăn nhiều thế”. . Lúc đầu, tôi hiểu chuyện gì đang xảy ra.

Mỗi khi có ngày giỗ, mọi người lại xum họp, ai có gì thì đóng góp, vui lắm (Ảnh minh họa)

Bà tôi có bốn cô con gái. Dì lớn nhất, dì hai, mẹ tôi thứ ba và dì út. Ba chị em đầu lấy chồng khác làng, còn dì Út thì ở trên đất tổ để sinh sống và thờ cúng.

Gần đây quê tôi lên cơn sốt. Dì út cắt đôi mảnh vườn, bán được hơn 2 tỷ đồng, bảo xây lại nhà thờ. Nhưng thực tế, nhà thờ và lăng năm ngoái có một người chú trong Nam trúng số nên gửi tiền về xây dựng. Bà đã bán đất, chỉ dành một phần rất nhỏ để trang trí, sơn sửa lại ngôi mộ, còn đâu bà để ngân hàng làm của riêng.

Dì Hai nói: “Làm cho mờ mắt người ta, hợp thức hóa việc bán đất, không xây lăng”.

Chuyện chưa hết thì tháng trước, dì Út đã chặt bán nốt phần đất trống còn lại mà không bàn bạc với ai. Vì vậy, khu vườn, vốn rộng vài mét vuông, giờ chỉ vừa với một ngôi nhà. Cô đổi tên, đổi chủ và làm mọi thứ trong im lặng. Đến khi bạn biết thì mọi chuyện đã kết thúc. Mọi người phẫn nộ, phẫn nộ lắm. Nhất là người bị phổi bò như mẹ tôi.

Tôi không thể tưởng tượng nổi quả bom mâu thuẫn này sẽ phát nổ như thế nào vào đúng ngày giỗ của cô ấy. Chắc chắn sẽ gây thiệt hại lớn, tình chị em trong tầm tay.

Tiền là bạc. Người ta nói quả không sai. Những ngày giỗ cách đây khoảng 10 năm, khi đó ai cũng nghèo, nhưng mỗi lần gặp mặt đều đầm ấm, vui tươi. Mỗi người có gì để đóng góp, tùy thuộc vào điều kiện gia đình.

Mẹ tôi lấy chồng ở một làng quê thấp, sát sông nên nhà thường chăn nuôi vịt. Ngày giỗ, mẹ tôi sẽ buộc những con vịt béo nhất, cho vào rổ, sáng sớm hôm sau mang đến nhà dì Út. Tôi còn nhớ như in tiếng vịt dắt buổi sáng, kêu râm ran, lông bay tứ tung trên con đường làng rải sỏi. Dì đầu lấy chồng ở vùng đồi, nhà thường trồng nếp, mẹ mang về nhà một nồi xôi lớn. Còn dì Ba làm nghề bán bánh ít, bánh gai, bánh chưng nên mâm cúng của cô lúc nào cũng xanh tươi.

Mỗi người, mỗi sản phẩm tự làm, lũ trẻ lại xúm vào tham gia. Có người nhổ lông vịt, có người nấu nồi nước, có người vo gạo nếp nấu xôi. Quay đi quay lại mấy món: xôi, vịt luộc, bún hoặc rau xào lòng mề.

Trong những thời kỳ nghèo khó, ngày kỷ niệm giản dị đó đã trở thành một bữa tiệc lớn đối với hầu hết mọi người. Ăn ngon, nói chuyện niềm nở. Mọi người kể những câu chuyện vui, những câu chuyện hay. Chị em động viên nhau làm ăn.

Dì Út bảo: “Nhà toàn phụ nữ, có giỗ mà không tổ chức, mời hết các cô chú, sợ người ta khinh”. ( Hình minh họa)

Rồi theo thời gian, khi cuộc sống ngày càng tốt hơn, những ngày kỉ niệm chậm ngày càng ít niềm vui. Để nhanh gọn, bốn dì chia đều tiền rồi đặt mâm cho dịch vụ nấu cỗ và giao tận nơi. Lượng khách cũng ngày càng đông. Mẹ tôi là người giản dị, bà bảo sao không giữ lễ cúng chỉ người trong nhà như trước, mời bà con cô bác làm thêm?

Dì Út cãi ngay: “Ngày xưa nghèo có khác, bây giờ khá giả có hơn không. Mày chưa nghe người ta nói ở xóm một miếng bằng bếp. Khi khó khăn phải không. mời các cô chú, bây giờ phải cố gắng náo nhiệt, hoành tráng. Nhà toàn đàn bà con gái, đừng để người ta khinh mình! “

Dì Hai và mẹ tôi ở cùng một bên, nói thêm: “Khinh thì khinh thế nào, ăn trộm thì ăn trộm, sống yếu hèn không ai sợ khinh. Các môn phái, gia tộc thì thờ ở nhà thờ chung, chật ních người. Còn những ngày giỗ bố, mẹ thì sức lực làm được bao nhiêu, việc nhỏ, thiếu thốn gì là do bản thân nghĩ ra ”.

“Rồi khi họ rủ đi đám giỗ thì không đi, chẳng lẽ ở nhà mà chỉ đi ăn, còn mình thì lo cho gọn gàng, tiết kiệm, giản dị mà xem sao?”, Dì nói. Út vặn lại.

Những cuộc chiến như vậy cuối cùng đã kết thúc. Giữa giản dị và vương giả, thực tế luôn đi theo hướng gia đình. Trong làng luôn tồn tại nỗi sợ thua cuộc và bị người khác khinh thường, những người muốn giản dị, sống tích cực theo ý mình đếm trên đầu ngón tay.

Ngày giỗ bà nội vào tháng 8 âm lịch tới đây, dì Út bán đất được nhiều tiền nên mọi người không góp nữa. Nghe nói, dì tôi đặt hơn 10 mâm cỗ, thuê dàn loa giỏi nhất xã để “thanh lý” sau khi làm lễ xong.

Mẹ hỏi tôi: “Con nghĩ thế nào? Có nên nói hết những câu hỏi về chuyện đất cát, giỗ chạp không? Ngày kỷ niệm là việc chung, phải bàn bạc để thống nhất trên dưới. Bạn không nhất thiết phải có tiền để tự mình quyết định. Đám giỗ chứ không phải đám cưới phải truyền hình, ồn ào cả làng! ”

Tôi không biết trả lời mẹ tôi như thế nào. Chỉ mong bà linh thiêng đừng về cho kịp ngày cúng. Thấy con cháu trong ngày giỗ mẹ lại gặp chuyện thắng thua, “dằn mặt” nhau, chắc bà buồn lắm.

Nhưng nếu mẹ tôi không nói thì với tính cách “hám tiền là giỏi” như dì Út, những đám giỗ ấm áp, thiêng liêng sẽ sớm biến thành những bữa tiệc xa hoa, thừa thãi và xa hoa.

Tôi phải nói gì với mẹ tôi bây giờ?

Hải Đan (Quảng Trị)