Măng xuống phố trở thành đặc sản trong bữa cơm của nhiều người và chỉ nở vào cuối thu mỗi năm.
Những kg măng được gửi về từ xóm núi Nam Giang. Vợ tôi bán chúng trên đường phố, thông qua mạng xã hội. Măng sạch, ngon nên lượng người hỏi mua khá đông. Thỉnh thoảng, những vị khách quen gửi cho tôi hình ảnh món măng vừa được chế biến trong bữa cơm gia đình thật thú vị và ấm cúng.
Những ai đã từng mua hoặc thưởng thức món măng do vợ tôi bán trước đây đều có chung cảm nhận về độ ngon của sản phẩm độc đáo này. Không chỉ có măng rừng, mà loại măng mà vợ tôi bán cũng thuộc hàng “hiếm”, chỉ có ở vùng đất giáp với nước bạn Lào, được lấy tận vùng núi cao Păng-xê (xã Đắc Pring, Nam Giang).
Vợ tôi nói đó là măng zôlô, một loại tre nhỏ thường được người Ve, Tà Riềng dùng làm ống để nướng cơm lam trong các dịp lễ hội.
Mang zol xuất hiện vào cuối mùa hè, sau những cơn mưa giông kéo dài. Quá trình thu hoạch măng cũng gian nan, vất vả vì cây zô thường mọc ở vùng núi cao, đầu nguồn của các con suối. Vì vậy, cả ngày làm chỉ kiếm được 10-15kg măng non, đảm bảo chất lượng.
Măng sau khi về bạn đem lột sạch vỏ, luộc sơ qua rồi để ráo. Những kg măng luộc bán tại chỗ với giá vài chục nghìn đồng, tăng thêm thu nhập thời vụ cho người dân miền núi. Ngoài luộc, măng tre còn được bán tươi hoặc phơi khô cho mùa đông, khi măng rừng trên núi trái mùa.
Mang zol ngoài đường, ngoài việc bán cho khách, vợ tôi thường dự trữ cho gia đình. Hôm trước, vợ tôi lấy măng trong tủ lạnh, rửa sạch rồi luộc chín. Một nửa dùng để xào thịt, nửa còn lại thái mỏng để chế biến món nộm sá sùng chua chua rất ngon.
Măng được các mẹ, các chị luộc trên bếp củi nên có mùi thơm khói, khi chế biến có vị bùi bùi đặc trưng. Măng sau khi luộc chín, bóc vỏ, phơi khô rồi chấm với nước mắm chua ngọt, rắc thêm chút lạc rang, rau thơm là có ngay đĩa măng trộn.
Tôi đăng ảnh món măng trộn lên facebook cá nhân, vì thấy hấp dẫn quá, một người bạn thân ngoài Huế đã nhắn tin “xin” công thức, rồi đặt mua. Vợ tôi chia sẻ, măng non mềm, có thể dùng để chế biến nhiều món ăn dân dã như măng xào tôm thịt, om măng với gà, vịt, cá biển (đặc biệt là cá ngừ đại dương).
Ngoài ra, măng còn được dùng để hầm xương, luộc chấm nước mắm, muối tiêu… tùy theo khẩu vị và khẩu phần ăn của mỗi gia đình.
Hôm nọ, tôi thay vợ đi ship măng cho khách. Trên đường đi, tâm trí vẩn vơ chuyện cũ. Cách đây hơn 20 năm, những dịp nghỉ hè, tôi thường theo các anh chị vào rừng sâu tìm bẻ măng. Đi bộ vất vả mấy tiếng đồng hồ nhưng bù lại lúc đó măng nhiều nên chỉ cần hơn một ngày là măng đã đầy ắp.
Mang măng về, luộc chín rồi mang đến các cửa hàng rao bán. Số tiền bán được, ngoài dành dụm mua bút, vở, em thường gửi về cho mẹ để làm “phí” đi học. Sau bao năm xa quê, nhiều dịp trở về, tôi ít thấy bà con đi bán măng nữa.
Tôi được biết cách đây nhiều năm do trồng keo nên rừng bị chặt phá. Cây tre, cây nứa vì thế cũng bị đốn hạ, không thể phục hồi. Măng tre bây giờ chỉ có ở những vùng núi cao mà mô hình trồng keo chưa được nhân rộng.
