Công đoạn ngâm và đánh bóng đậu – Ảnh: CHÍ HẠNH
Làng nghề hủ tíu Mỹ Hòa là dải đất nằm giữa sông Hậu và nhánh Cái Vồn, gần chân cầu Cần Thơ, thuộc thị xã Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long.
Người làng kháo nhau rằng đậu hũ ky là món ăn có nguồn gốc từ “con nhà nghèo”. Vì ngày xưa có một gia đình nghèo làm nghề bán sữa đậu, trong lúc đun nồi sữa trên bếp quên mất, sữa đã đông cứng.
Tương sau khi xay nhuyễn được cho vào chảo đun sôi – Ảnh: CHÍ HẠNH
Người vợ tiếc nuối không nỡ bỏ đi, bèn nhặt váng đậu treo lên sào cho khô. Khi trong nhà không còn gì để ăn, hai vợ chồng lấy váng sữa khô về chế biến với hy vọng nó sẽ trở thành thức ăn để vượt qua cơn đói. Từ đó, đậu hũ ky ra đời và trở thành một món ăn ngon hơn cả tưởng tượng.
Ông Nguyễn Tấn Thậm (68 tuổi, ngụ ấp Mỹ Khánh 1, xã Mỹ Hòa) – người đã mấy chục năm gắn bó với nghề sản xuất đậu phụ cười: “Truyền thuyết rồi, còn làm đậu phụ chuyên nghiệp thì phải. còn nhiều việc nữa, công việc này đòi hỏi phải cố gắng rất nhiều ”.
Nước đậu đông thành váng, vớt lên sào – Ảnh: CHÍ HẠNH
Theo ông, làng nghề đậu phụ Mỹ Hòa được hình thành từ khi hai anh em ông là Châu Phách và Châu Sâm đến vùng đất này lập nghiệp. Người dân trong vùng thấy hay nên đến xin làm nghề, dần dà số người làm tàu hủ ngày càng đông lên thành làng nghề.
Để làm đậu hũ ky, người làng đem đậu tương ngâm nước khoảng 2 tiếng cho nở, mềm rồi xay thành bột. Sau đó cho vào máy ly tâm để vắt kiệt nước, phần nước đậu nguyên chất cho lên chảo đun sôi để lấy váng.
Công đoạn vớt váng và chế biến đậu phụ non dạng sợi – Ảnh: CHÍ HẠNH
Thông thường, người ta xếp 18 cái vại thành hai dãy gọi là dàn, tùy theo quy mô của từng đình mà số lượng dãy này nhiều hay ít. Để làm nổi váng, nước trong chảo chỉ nên duy trì ở khoảng 70 độ C.
Muốn tàu hủ lá dày thì để váng lâu nổi hơn, còn lá mỏng thì chỉ cần nổi khoảng 5 phút là được. Khoảng 10 phút sau khi nhấc chảo lên, váng sẽ nổi trở lại, dùng dao cắt bỏ váng sau đó treo lên cột tre ngay phía trên chảo cho ráo nước.
Nghệ nhân làm đậu hũ rửa sạch tàu hũ ky để ráo nước tạo hình sợi – Ảnh: CHÍ HẠNH
Người làm đậu phụ phải luôn đều tay cho đến khi cạn nước, cho đến lớp cuối cùng mới gọi là ngâm. Để có được 1kg đậu hũ ky giá khoảng 100.000 đồng bán ra thị trường, nguyên liệu phải dùng khoảng 2,5kg đậu nành tươi.
Nhắc đến đậu hũ ky, nhiều người cho rằng nó là món chay, nhưng giờ đây nó không còn là nguyên liệu dành riêng cho những người ăn chay nữa. Bởi không chỉ là một món ăn bổ dưỡng, đậu hũ ky còn rất sáng tạo và đa dạng trong cách chế biến. Nào là đậu hũ miếng lớn, đậu hũ khô, cọng non, đậu hũ rang muối …
Từng miếng đậu hũ được sấy khô thành phẩm – Ảnh: CHÍ HẠNH
Mấy chục năm qua, người dân làng nghề cũng đã quen với mùi khói đặc trưng của những miếng đậu phụ vàng ruộm, và hình ảnh những gánh đậu phụ phơi nắng ven sông.
Ông Lê Thanh Thuận – trưởng phòng kinh tế thị xã Bình Minh cho biết – Làng nghề hủ tíu Mỹ Hòa đã có gần 70 năm. Hiện làng nghề có khoảng 27 hộ duy trì sản xuất theo phương thức truyền thống, giải quyết hơn 200 lao động tại chỗ.
Thành phẩm đậu phụ dạng sợi cho vào lò nướng ở nhiệt độ 70 độ C – Ảnh: CHÍ HẠNH
“Đây là làng nghề thủ công truyền thống, mang đậm nét văn hóa làng nghề của địa phương, địa phương đã có nhiều hỗ trợ để người dân làng nghề duy trì sản xuất, xây dựng thương hiệu, nâng cao chất lượng hàng hóa bán ra của mình. Đậu phụ Hoa cũng được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao của tỉnh ”, ông Thuận cho biết.
Mỗi ngày làng nghề sản xuất khoảng 3 tấn hàng. Đây là nguyên liệu chế biến nhiều món chay, mặn ngon nên đậu phụ Mỹ Hòa được thị trường miền Tây và miền Đông ưa chuộng.
Là một trong những làng nghề truyền thống của tỉnh Vĩnh Long, năm 2013 Làng nghề đậu phụ Mỹ Hòa đã được Cục Sở hữu trí tuệ công nhận nhãn hiệu tập thể “Đậu phụ Mỹ Hòa – Bình Minh”. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa công bố và đưa nghề làm tàu hủ Mỹ Hòa vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia của nghề truyền thống.
