LTS: Bài viết dưới đây gồm hai phần, đăng hai số liên tiếp trên KTSG, ghi lại một số tản mạn về văn hóa và đời sống ở Sài Gòn – TP.HCM. Bởi vì văn hóa địa phương là một trong những khía cạnh phức tạp nhất của con người, nếu bài viết có bất kỳ điểm chủ quan, xin vui lòng bỏ qua.
Phần một của bài báo kể về một số huyền thoại vui nhộn về thành phố này trước khi giải thích tại sao Sài Gòn có thể trở thành món lẩu ngon cho nhiều người từ khắp nơi trên thế giới.
Dù bạn có sinh ra ở Sài Gòn hay không, hay đã sống ở thành phố này bao lâu thì một khi bạn đã quyết định chọn nó là nơi làm việc của mình, bạn đã là người Sài Gòn rồi!
Một số ngộ nhận vui nhộn về Sài Gòn
Bạn có biết, ngày trước có một câu rất ngắn gọn chỉ vỏn vẹn sáu chữ nhưng bạn có thể kể tên hai địa danh tiêu biểu của Sài Gòn để bạn khoe với du khách khi đến thăm thành phố này, câu đó là gì?
“Ăn ở Quận 5, nằm ở Quận 3” là câu trả lời của người viết này. Tuy ngắn gọn nhưng nó nói lên hai ý, đó là “ăn” và “ở”. Có lẽ trước ngày thống nhất đất nước, ẩm thực Chợ Lớn (điển hình là quận 5) nổi tiếng nhất Sài Gòn với những quán ăn của người Hoa. Và tại sao nhà quận 3 lại là số 1 trên mảnh đất này? Có lẽ chính vì những ngôi biệt thự trên những con phố đẹp của huyện mà người bình thường chỉ dám nhìn chứ không dám mơ.
Nhưng đó là ngày xưa, còn bây giờ thì sao? Về ẩm thực, dù quận 5 vẫn đứng số 1 khi nói về món Hoa ở Sài Gòn, nhưng câu chuyện ăn ngon ở Sài Gòn đã trở nên “đa cực” khi giờ đây khi nói đến sự sầm uất và đa dạng thì quận 5 đã có ” đối trọng ”ở nhiều nơi khác có trọng lượng bao nhiêu, nếu không muốn nói là hơn.
Còn “nói dối” thì sao? Những căn biệt thự quận 3 vẫn giữ được nét duyên dáng. Tuy nhiên, nếu xét về giá trị bất động sản thì đất nền quận 3 có đắt nhất Sài Gòn? Khó nói, vì giá cả thay đổi, nhiều khi bất ngờ chỉ sau một thời gian ngắn.
Trong một thời gian, người ta đồn rằng giá một mét vuông đất hàng chục lượng vàng cao nhất thuộc đường Đồng Khởi, quận 1. Bất ngờ vào cuối năm ngoái, trong một cuộc đấu giá đất ở Thủ Thiêm ( Thành phố Thủ Đức, quận 2). trước đó) lập kỷ lục lên tới 2,4 tỷ đồng mỗi m2. Nhưng ngay sau đó kết quả của cuộc đấu giá tai tiếng đó đã bị hủy bỏ.
Bạn có biết trong 5 thành phố trực thuộc trung ương thì thành phố Hồ Chí Minh là nơi duy nhất có tên các quận, huyện được gọi bằng cả số và chữ (các nơi khác tên chỉ bằng chữ). Vì vậy, nếu bạn sống ở một quận mang tên số Sài Gòn (quận 3 thì càng tốt), đó cũng là một điều đặc biệt ở Việt Nam. TP.HCM hiện có 10 quận, huyện được đánh số thứ tự từ một đến 12 (thiếu vị trí 2 và 9). Trong số này, một số quận, huyện có những câu chuyện mà không ai lý giải được.
Ví dụ, cách đặt tên các quận có số từ 1 đến 4. Trước năm 1975, không hiểu sao các quận này lại được gọi theo số thứ tự: quận nhất, quận nhì, quận ba, quận tư. Sau đó, không hiểu sao người ta đổi tên các quận này thành các số: quận 1, quận 2, quận 3; và không hiểu sao quận 4 vẫn là quận 4 chứ không còn là quận 4 nữa. Từ trước đến nay, hễ ai nói đến “quận bốn” là biết ngay ông bố này không phải là người Sài Gòn.
Số phận tên một số quận, huyện ở TP.HCM xem ra cũng dài dòng. Trước năm 1975, Sài Gòn có quận thứ hai. Sau năm 1975, Quận 2 được sáp nhập vào Quận 1 để trở thành Quận 1. Sau đó đến năm 1997, Quận 2 trở lại cùng với Quận 9 và Quận Thủ Đức – giúp cho Thành phố Hồ Chí Minh lần đầu tiên sau ngày thống nhất có một hệ thống các quận với tên và số. tiếp diễn.
Nhưng có vẻ cái tên quận 2 cũng ngắn gọn vì quận này được sáp nhập vào thành phố Thủ Đức mới thành lập vào năm ngoái. Tương tự, trước năm 1975, một vở cải lương với nhân vật chính được tác giả đặt tên là “Ông cò quận chín” (ông cảnh sát trưởng) – rất an toàn mà không sợ phản cảm vì Sài Gòn lúc đó không có quận nào là quận. . 9. Nhưng đến năm 1997, Quận 9 xuất hiện. Đến nay, cái tên này cũng chịu chung số phận với Quận 2.
Tên của một số số quận cũng có thể gây hiểu lầm cho những người mới đến về vị trí của họ. Quận 1 gần Quận 2, gần Quận 3. Có nhiều quận chỉ cách nhau một con đường như Quận 5 và 6, hoặc Quận 10 và 11.
Nhưng đừng hiểu lầm rằng những con số gần nhau thì tự động gần nhau. Chẳng hạn, trên mạng lan truyền giai thoại về một “ma mới” ở Sài Gòn sướng rơn vì cô gái mắc lỗi quê ở quận 9 (cũ) nhưng biết tin mình “vừa phải” đi công tác ở quận. 10, “gần như xịt”. Thực tế, muốn đi từ quận 9 (cũ) sang quận 10 phải đi qua quãng đường… sáu quận, trên hai mươi cây số là chuyện thường!
“Người Sài Gòn chính gốc” là ai?
So với Hà Nội, Sài Gòn “trẻ trung” hơn rất nhiều. Thủ đô của Việt Nam đã hơn một nghìn năm tuổi, trong khi thành phố lớn nhất miền Nam chỉ hơn 300 (thực ra, Sài Gòn – TP.HCM hiện nay còn trẻ hơn nhiều so với tuổi chính thức của nó). Có lẽ cũng chính vì lý do lịch sử này mà cách nhìn của một số người về “người gốc gác” ở hai thành phố này cũng có phần khác nhau.
Còn Thăng Long thuở ban đầu, Hà Nội bây giờ rộng lớn hơn rất nhiều. Tuy nhiên, có quan điểm cho rằng cái nôi địa lý của Hà Nội chỉ là 4 quận nội thành đầu tiên của Hà Nội (xếp theo thứ tự bảng chữ cái gồm Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng, Hoàn Kiếm).
Một số người cho rằng cư dân lâu đời của 4 huyện này là “người Hà Nội gốc”, hay nói nôm na là “hậu duệ của thần dân từ thời Rồng lên” theo cách nói của tác giả. Nguyễn Phương viết trên Tuần Việt Nam (1).
Họa sĩ Lê Thiết Cương, trong một bài báo có tựa đề “Sài Gòn – Vùng văn hóa đa sắc tộc” (2), đã đưa ra một nhận xét mà nhà văn này cho là hết sức tinh tế. Ông viết như sau: “Thổ chủ tĩnh, thủy chủ động. Người Hà Nội, người thành phố sông khác với người Huế, người thành phố miệt vườn, khác với người Sài Gòn, người thành phố kênh đào ”.
Họa sĩ – một “người Hà Nội gốc” theo thuyết “tứ phủ đệ nhất quận nội thành” nói trên vì sống trên phố Lý Quốc Sư, quận Hoàn Kiếm – nói tiếp: “Hà Nội là thỏi nam châm hút tinh hoa mọi miền. . Cái đặc thù của Hà Nội là cái riêng của nhiều người. Sài Gòn không phải là một thỏi nam châm, sự cởi mở của Sài Gòn khiến mọi người từ khắp nơi trên thế giới đến Sài Gòn đều tự lập ”.
Theo nghệ sĩ, “người Sài Gòn sống thoáng”. Không biết thực hư lời nhận xét này của anh như thế nào, nhưng có vẻ như ở Sài Gòn, người ta không quan tâm lắm đến thế nào là “Sài Gòn chính gốc”. Những người sống lâu năm ở Sài Gòn không nói “Tôi là người Sài Gòn” mà chỉ nói “Tôi là người Sài Gòn”.
Có lẽ vì vậy mà ở TP.HCM không có lý thuyết “bốn quận nội thành đầu tiên” như Hà Nội. Thông thường, với người Sài Gòn, ai sinh ra ở đây cũng có thể coi mình là “dân Sài Gòn”. Nhưng nếu một người không sinh ra ở đây mà sống ở thành phố này sau một thời gian, cũng trở thành “công dân Sài Gòn” ngay lập tức và mãi mãi, điều đó không quan trọng.
Theo họa sĩ Lê Thiết Cương, một trong những “chất đa văn” của người Sài Gòn đặc trưng là lẩu. Theo anh, lẩu là món ăn rất phổ biến ở thành phố nắng nóng này, chứng tỏ món ăn này mang văn hóa của người Sài Gòn chứ không đơn thuần là vấn đề ẩm thực.
Khả năng dung nạp người phương xa, sự đa văn hóa của Sài Gòn khiến thành phố này như một “nồi lẩu thập cẩm”, nơi mọi thứ hòa quyện và bổ sung cho nhau khiến bức tranh nơi chúng ta đang sống trở nên tươi đẹp hơn. , đầy đủ hơn.
Như một nhận xét vô cùng tinh tế của họa sĩ Lê Thiết Cương – một lần nữa, dường như ngòi bút của anh đẹp như nét cọ của anh – không phải chỉ có người thành công mới đến đây, hoặc thành công đến đây mới thành công. , nhưng ngay cả những người thua cuộc cũng đến Sài Gòn để làm lại từ đầu.
Lẩu Sài Gòn đa văn hóa mà ở đó ai cũng có thể lựa chọn và thưởng thức món ăn mình yêu thích.
———-
(1) https://vietnamnet.vn/nguoi-ha-noi-goc-101326.html
(2) Không gian quán nước – phù phiếm của Sài Gòn, nhiều tác giả, NXB Thời đại, 2011
(Mời các bạn đón đọc ở số tiếp theo: Phần Hai – Lẩu Sài Gòn có còn hấp dẫn?)
