Tỉnh Quảng Ninh, đặc biệt là xã đảo Quan Lạn, huyện Vân Đồn là nơi có nhiều giun nhất. Thuộc loài động vật thân mềm, không xương, giun màu nâu đỏ, trên thân có nhiều đường nhỏ nằm ngang, không có phủ tạng mà chỉ có một phần ruột nối từ đầu đến đuôi, bên trong chứa cát.
Chiều dài trung bình của cây ngải cứu khoảng 5-10cm, là một vị thuốc quý trong Đông y, tính mát, vị mặn, thanh nhiệt, giải độc, bổ dương, thích hợp với người suy nhược thần kinh, tiểu đêm, tiểu không tự chủ.
Sa nhân là một loại dược liệu quý trong Đông y
Khoảng tháng 3 đến tháng 8 hàng năm là thời điểm thích hợp để săn sâu. Người ta thường mang một mai lớn (gần giống như thuổng), có lưỡi dài và dẹt. Rất nhanh và cực kỳ chính xác, chúng thọc lưỡi mai xuống cát, dùng lực của tay cầm để kéo cát lên, để lộ ra một con sâu bằng ngón tay, ngắn hơn con giun đất, mềm như nhộng khoai, cuộn tròn dưới nắng. .
Cái khó nhất của người đi săn là mắt phải nhạy bén (nhìn đúng tổ), tay phải nhanh, chân phải khỏe (đạp sâu vào mai không cho con mồi trốn trong cát).
Sá sùng là sản vật quý hiếm dùng để tiến vua
Có thể nói, công đoạn sơ chế sa nhân đòi hỏi sự công phu và tỉ mỉ. Người ta phải lật ngược nó lại để loại bỏ hết cát và tạp chất bên trong. Nên rửa sạch bằng nước muối để khử bớt mùi tanh, cho đến khi giun có màu trắng hồng.
Không chỉ là sản vật quý hiếm dùng để tiến vua mà còn được chế biến thành nhiều món ăn ngon với hương vị độc đáo, hấp dẫn.
Cao lương xào chua ngọt
Nguyên liệu: Cao lương khô, nước chanh hoặc dấm, tỏi, ớt, hành tím
Gia vị: Muối, đường, nước mắm, tiêu, bột ngọt, dầu ăn, tương cà, tương ớt …
Xử lý: Sa nhân khô rửa sạch, ngâm nước khoảng 5 – 10 phút cho nở mềm.
Pha nước chấm: nước mắm, nước cốt chanh, đường, nước sôi, tỏi, hành khô đập dập (có thể thêm ớt nếu thích cay). Để nước sốt sánh mịn, bạn cho tương cà hoặc tương ớt vào để món ăn thêm đậm đà và bắt mắt.
Đun nóng dầu ăn trong chảo, cho ngải cứu vào đảo đều. Khi cao lương gần chín, cho hỗn hợp nước sốt vào đun trên lửa nhỏ. Khi thấy cao lầu quyện với nước sốt sền sệt thì tắt bếp, rắc một chút tiêu, thêm vài cọng ngò gai để tăng hương vị cho món ăn.
Canh ngải cứu nấu lá lốt
Sự kết hợp hoàn hảo giữa lá ngải cứu tươi và lá lốt có tác dụng bồi bổ cho những người mới ốm dậy hoặc mệt mỏi lâu ngày.
Nguyên liệu: Cao lương tươi, cà chua, hành khô, tỏi, lá ổi, ớt tươi
Gia vị: Nước mắm, muối, hạt nêm, dầu ăn
Canh ngải cứu nấu lá lốt
Xử lý: Làm sạch cát trong ruột sâu, chần qua nước nóng rồi cắt khúc 3-4 cm. Cà chua rửa sạch, bổ múi cau; tỏi, hành khô băm nhỏ; Rửa sạch lá nguyệt quế và cắt thành từng miếng nhỏ.
Cho dầu ăn vào chảo, phi thơm hành tỏi, cho ngải cứu vào đảo đều. Thêm nước mắm, muối, hạt nêm, đảo đều cho ngấm gia vị rồi múc ra bát.
Tiếp đến cho hành khô băm nhỏ và cà chua vào xào cùng. Cà chua chín mềm cho nước vào, đun sôi, thả cao lương vào, nêm vừa ăn. Khi ngải cứu chín và cà chua mềm thì cho lá lốt vào, đun sôi rồi tắt bếp, múc canh ra bát.
Ngoài ra, người dân Quảng Ninh có cách nấu lá ngải cứu đơn giản hơn: đun sôi nước, nêm gia vị, cho ngải cứu vào nấu khoảng 3-5 phút cho đến khi ngải cứu chín. Tắt bếp và cho lá nguyệt quế cắt nhỏ vào. Thêm vài lát ớt để tạo vị cay và màu sắc hấp dẫn cho món canh đặc biệt này.
Cháo cháo bồi bổ cơ thể
Cháo được biết đến như một “thần dược” giúp mẹ đẹp, khỏe có tác dụng chống lão hóa, chữa nhiệt miệng ở phụ nữ hay trẻ em chậm lớn, còi xương, đổ mồ hôi trộm.
Nguyên liệu: Sá sùng, gạo nếp, hàu sữa, hành lá, tỏi băm
Gia vị: Nước mắm, hạt nêm, mì chính, bột canh, tiêu
Cháo ngải cứu bồi bổ cơ thể
Xử lý: Sá Sùng rửa sạch, dùng dao cạo sạch lớp vỏ bên ngoài, mổ bụng lấy ruột và cạo sạch cát bên trong. Hàu ngâm khoảng 2 tiếng, dùng bàn chải to chà lên vỏ hàu để loại bỏ hết bùn đất bám bên ngoài. Hàu tách lấy phần thịt, rửa sạch và để ráo.
Cho 2 thìa dầu ăn vào chảo, phi thơm hành tỏi rồi cho cao lương vào xào nhanh tay. Hàu sữa cũng được xào theo cách tương tự. Ngâm gạo khoảng 20 phút trước khi nấu. Đun sôi 2 lít nước, cho gạo vào và tiếp tục ninh cho đến khi gạo mềm, mịn.
Cho sa nhân và hàu đã xào vào nồi, nêm gia vị theo khẩu vị của gia đình. Nấu thêm 5 phút ở lửa nhỏ rồi tắt bếp. Múc cháo ra bát, rắc tiêu và hành lá lên cho cháo có mùi thơm rồi thưởng thức.
Phở ngon phải có sa sung
Sá Sùng khô là bí quyết gia truyền và bí quyết riêng của mỗi gia đình để nước dùng phở có vị ngọt, thơm ngon, hoàn hảo.
Nguyên liệu: Sá Sùng khô (khoảng 20-25g tùy số lượng người ăn), rang khô hoặc nướng sơ, cắt miếng nhỏ rồi cho vào túi lọc. Xương bò hoặc xương heo rửa sạch, ngâm 3-4 tiếng, luộc sơ qua, hớt sạch bọt. Củ cải trắng, cà rốt thái miếng vừa ăn; hành tây rửa sạch, thái mỏng; Gừng rửa sạch, băm nhuyễn. Dứa gọt vỏ, bỏ mắt, cắt miếng vừa ăn.
Gia vị: Muối, đường, hạt nêm, chanh, ớt, tiêu, nước mắm, quế, hồi, thảo quả, rau thơm, húng quế, ngò gai, hành lá, bánh phở, bánh giòn …
Phở ngon phải có sa sung
Xử lý: Cho ngải cứu, xương bò (hoặc heo) vào nồi áp suất, đợi nước sôi thì cho quế, hồi, thảo quả, dứa, gừng, hành, cà rốt vào, nêm gia vị vừa ăn. Nhớ hớt sạch bọt nổi lên khi nước sôi để nước dùng được trong, không bị cặn.
Ninh sa nhân và xương cho đến khi hết chất thì vớt sa nhân, hồi, quế, gừng ra. Cho phở vào tô, xếp thịt ba chỉ xắt mỏng, bò viên (tùy sở thích), chan nước dùng lên trên, vắt chanh, rắc tiêu, ớt, ăn kèm rau thơm, xào nóng …
Mẹo chọn sâu ngon – có thể bạn chưa biết
Cá hồi tươi: nên chọn con to, thân dày, có vị đặc trưng của biển và mùi tanh của ngải cứu (không phải mùi tanh do bảo quản). Sá Sùng tươi rất ngọt, thường được nấu với bầu, bí hoặc xào với các loại rau, củ như su hào, rau ngót …
Cá hồi khô: nên chọn những con dày, kích thước đồng đều, không tanh và có màu trắng ngà. Tuyệt đối không chọn những con đã ngả màu hoặc bị mốc trắng. Sa nhân khô chiên giòn chấm tương ớt. Sâu Sa nướng chấm muối tiêu chanh, hoặc muối ớt nướng muối ớt, ăn thơm như khô mực xé sợi.
Hè này, nếu có du lịch Vân Đồn (Quảng Ninh), bạn nhớ thưởng thức những món ăn ngon, bổ dưỡng được chế biến từ ngải cứu nhé !!!
