Trước đây, ở các vùng miền núi Nghệ An, cây sồi đen thường được trồng để lấy gỗ cũng như lấy quả làm thực phẩm. Đây được coi là loại quả dân dã mang đậm hương vị quê hương mà xưa nay ít người biết đến.
Trám đen có màu đen, thịt quả màu vàng, hình dáng thuôn dài.
Theo thời gian, từ một loại quả dân dã, trám đen đã trở thành một đặc sản hấp dẫn, có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon, lạ miệng, được nhiều người biết đến. Cây cũng đã được người dân nơi đây nhân rộng để lấy quả bán. Trám đen từ đây đã mang lại nguồn thu nhập mới cho người dân các xã miền núi Nghệ An.
Mướp đen là loại cây cho thu hoạch quả sau 7 – 8 năm trồng. Mỗi năm loại quả này chỉ được thu hoạch vào mùa tháng 7-8. Quả trám có màu đen, vị đắng, được chế biến thành các món kho, xôi, kho cá …
Những ngày này, các thương lái, người buôn bán trám đen tấp nập chốt đơn hàng, thu mua trái mang đi các tỉnh, thành khác bán.
Những ngày trám đen vào chính vụ, mỗi ngày chị Trần Thanh Thủy (TP Vinh, Nghệ An) thu mua 4-5 tạ trám đen để bán. Chị Thủy kể: “Tôi lên Thanh Chương, vào những nhà dân có cây để hái xôi đen. Để chọn được những mẻ trám ngon nhất phải quan sát, ăn thử và phân biệt từng cây ”.
Sau khi thu hoạch tại vườn, chị Thủy tiến hành phân loại trám.
Trám sau khi thu hái về được phân loại, lựa chọn những quả ngon, loại bỏ những quả dập, nát, hư hỏng. “Không chỉ khách trong tỉnh, tôi còn đổ buôn cho khách ở nhiều tỉnh khác như Bình Dương, Hà Nội. Thời gian rảnh, tôi còn nấu trám theo yêu cầu của khách”, chị Thủy cho biết.
Cũng theo chị Thủy, món xôi đen trám vào mùa đông đã hạ nhiệt hơn trước. Những ngày mới vào vụ, lượng trái còn ít, mỗi kg được bán với giá 130.000 – 150.000 tùy loại nhưng vẫn không đủ số lượng để bán. Hiện giá trám nếp đen dao động từ 80.000 – 100.000 đồng / kg.
Để mua được những quả trám đen ngon, bùi, cùi dày, chị Nguyễn Thị Diệu Toàn (Nghi Lộc, Nghệ An) thường đến tận vườn của nông dân để mua. Theo chị Toàn, năm nay thời tiết thích hợp nên quả to, chắc, tròn, thịt dày, dẻo.
Chị Toàn chia sẻ quy trình hái lá, vệ sinh trám ngay tại vườn thu hái.
Bà Toàn cho biết: “Nghệ An đang vào chính vụ thu hoạch trám đen. Mùa này, tôi mua nếp ở vùng núi Tân Kỳ – Nghệ An, nhà vườn có tuổi đời vài chục năm, hoàn toàn tự nhiên, giống bản địa cũ.
Những năm gần đây, trám đen không chỉ trở thành đặc sản ở tỉnh Nghệ An và các vùng lân cận, mà còn được tiêu thụ ở các tỉnh, thành khác trên cả nước.
Bài và ảnh: Lê Trang
