Con trâu là đầu cơ và hình ảnh con trâu đi trước, cái cày đi từ bao đời nay đã gắn bó mật thiết với người nông dân “một nắng hai sương” hay “bán mặt đất, bán lưng cho trời”. .. Hình ảnh con trâu xuất hiện rất nhiều trong lời bài hát hay những bài đồng dao hoặc trong những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ.
Trước đây, khi khoa học kỹ thuật chưa phát triển, nơi nào cũng có ruộng, nơi đó có trâu và có bò. Vì vậy, số lượng trâu bò khi xưa ở vùng nông thôn khá nhiều. Riêng con trâu là loài vật lưỡng tính, có những con trâu bò nặng tới 600 kg, đến nỗi khổ nào cũng đi qua là nơi để cỏ cây đổ rạp, trông như có ai đó vừa mới phát hoang, lâu ngày đất mòn. tầm, lộ ra con đường rộng gần cả mét, người dân địa phương khi đó hay gọi là “đường trâu” và thường được chọn là con đường tưởng tượng cho bọn trẻ thôn quê tôi băng qua những cánh đồng lúa, những rừng cây, rạp um tùm.
Lúc còn nhỏ, gia đình tôi cũng có gần 20 con trâu phục vụ chuyện đồng áng. Sau khi đi học về, nhiệm vụ của tôi phải ra đồng giữ trâu để họ không vượt qua đám lúa, đám mạ không “ăn sạch” mà về bị “đồng nát”. Thỉnh thoảng, tôi và mấy bạn đâm trâu trong xóm hay tìm đến “đường trâu” thấm nước để bắt cá lóc, cá rô, cá trê “chém vè” dưới mấy cái dấu chân trâu để quay lại, đưa lên nướng trui với rơm ngoài đồng chấm với nước muối tiêu chuẩn có sẵn, ngon “lạ lùng” và giờ trở lại thành món ăn “đặc sản” của người thành thị.
Con trâu là phương tiện phục vụ đắc lực, gắn bó thiết bị với người dân trong đồng áng. Vì thế, số lượng trâu ở làng quê của miền Tây sông nước Đồng bằng sông Cửu Long khá nhiều, hầu như nhà nào cũng nuôi ít nhất 2 con trâu, nhiều nhà nuôi đến hàng nuôi. Cả con trâu cống hiến, sinh ra cùng một nông dân như vậy, nhưng khi trâu già chết đi, nó cũng góp phần làm nên một nền văn hóa ẩm thực dân gian, bởi đa dạng trong cách thức biến đổi.
Thịt trâu đã trở thành món ăn được nhiều người yêu thích bởi dễ biến chế, góp phần làm nên một nền văn hóa ẩm thực.
Thường vào những tháng khô ráo, mát mẻ, những ai có thời gian đi dọc bờ sông, hay ngang những kênh, bờ ruộng thuộc địa phương sẽ thấy những chiếc tráng men đang làm thịt trâu. Theo người dân địa phương, con trâu này đã quá tuổi để kéo cày, làm thịt coi như “hóa kiếp” cho nó đi “đầu thai”, cũng để “tự thưởng” cho gia đình một năm làm việc nâng đỡ và trả ơn những người này người giúp đỡ mình trong năm qua; một phần được bán lấy tiền trang trải chi phí sinh hoạt gia đình.
Vì vậy, khi có nhà làm thịt trâu, cả xóm cùng nhau đi “xẻ thịt” về những món dân dã để thết đãi người thân, bạn bè. Nhiều thịt quá ăn không hết, ướp lạnh thịt khô, ăn dần. Có thể nói, các bộ phận của trâu bò, các phần lớn đều có ích cho người dân. Riêng đầu trâu, da trâu sẽ được nghệ nhân trong xóm mua về, đầu trâu làm mõ, làm kèn, nhả thun cho trẻ nhỏ trong xóm chơi; da trâu làm dây cáp, làm trống; hầm, nấu cao; đầu trang, hầm hấp dẫn; thịt nhúng, nhúng, phơi khô, phơi nắng sợi làm sợi; một số người có sở thích sưu tầm các bản tiêu chuẩn của trâu.
Hình ảnh con trâu có mặt trong văn hóa tinh thần, vật chất, tâm linh. Phẩm chất độ bĩ, siêng năng, sống một đời máy đã giúp nó trở thành linh vật đại diện cho Đại hội Thể thao Đông Nam Á lần thứ 22 trong năm 2003 mà Việt Nam đăng ký tổ chức.
