[Radio] – Bếp củi thân yêu

Xin mời quý vị và các bạn nghe Tân Văn “Bếp củi thân yêu” của Lương Thị Hoa, qua giọng ca Tuấn Tú.

Đôi tay gầy guộc với những đường gân xanh mỏng manh cẩn thận mở chiếc nồi gang nặng trĩu. Mùi gạo nếp thoang thoảng cùng những vệt khói xám, vương vấn trong bụi nắng hắt qua những lỗ thông gió bên bếp. Nó hít hà cái hương thơm ngào ngạt của nếp già nấu với đậu đen xanh lòng mây, óng ánh như trái sim chín trên đồi. Bếp đã tắt lửa nhưng than vẫn đỏ rực, lớp xơ dừa khô với vỏ đậu phộng giữ cho than cháy âm ỉ, sức nóng của từng thớ ruộng vùi lấp, lan tỏa, đan vào nhau. Toàn bộ hình dáng quyện vào nhau tạo nên hương vị lôi cuốn, ngây ngất lòng người. Một số cành cây cháy dở đã tắt lửa nhưng mép than vẫn còn hơi nóng, hồng rồi tắt dần cho đến khi nguôi ngoai, nằm im nghe tiếng người ”.Thơm quá!“. Nỗi nhớ về mùi hương đã đưa nó đến một miền đất xa xôi nơi ngọn lửa đã rong chơi suốt thời thơ ấu.

Anh không nhớ nổi mình đã ngồi canh đống lửa bao nhiêu lần, chỉ biết rằng khi còn là một cô bé với chiếc mũi xanh, anh thường quanh quẩn bên đống cỏ khô. Đối với nó, bếp củi là ngôi nhà thân yêu, là tổ ấm gia đình, vun đắp những nét đẹp của nền văn minh lúa nước, là nâng niu những món quà giản dị của quê hương thân yêu.

Anh nhớ khi còn nhỏ, anh thường theo mẹ vào bếp. Những ngày đông giá rét, bếp củi rơm rạ đỏ rực, mùi cơm mới chín làm ngạt mũi, bụng cồn cào. Căn bếp như một hòn than hồng nóng hổi, ​​nó lăn vào trong để tìm chút hơi ấm. Nhưng không có nơi nào ấm hơn lòng mẹ, nó rón rén lại gần chỗ mẹ đang ngồi, ôm ấp và đặt mông vào lòng mẹ. Đôi mắt mẹ ầng ậng nước và cháy lên hai tia sáng le lói như những ngọn đuốc. Trên ngọn lửa ấy là chiếc nồi gang để nấu cơm cháy đen trên bếp và chảo mỡ mẹ chuyển sang màu vàng nâu. Mùi thịt thơm ngon ngọt ngào thoảng qua lỗ mũi nó một cách mãnh liệt. Da mặt mẹ bóng, đỏ như than hồng, vẫn hấp thu giữ nhiệt ngay cả khi lửa đã tắt. Những nếp nhăn nông trên gương mặt chị lặng lẽ chen lấn nhau, chị gạt ra để tiện tay nấu nướng. Nó bĩu môi ngồi xuống bên cạnh mẹ, rồi lại hò reo ngay khi với tay lấy một cành cây mỏng như que củi, lấm tấm mốc trắng. Nó đẩy cành cây vào đống than đang cháy, hồi hộp chờ nó bén lửa, mặt nó ửng hồng khi cành cây bùng lên.

Mẹ dạy anh phân biệt đâu là rơm, đâu là lạc, đâu là ngô, củi khô, trấu. Mỗi thứ bắt lửa khác nhau, cũng để ý mùi khi đốt cũng khác, phải canh sao cho cơm không bị khê, không bị sống. Nếu máy đóng mở vung nồi, thức ăn sẽ nhiều khói và tro đen, bao phủ những hạt cơm trắng xấu xí, mất đi mùi thơm. “Cơm sôi thì lửa mãi”, ông bà ta dặn, mẹ anh cũng dặn dò cẩn thận canh lửa nhỏ đúng lúc. Nhìn mẹ ngồi bên bếp lửa, em thấy đẹp lạ lùng, thân thương đến lạ, nhưng phải một mình ngắm nhìn mới hiểu khói bếp là như thế nào, tại sao mỗi lần nấu cơm nước mắt mẹ lại ứa ra.

Hơi nóng không ngừng phả vào mặt, ngọn lửa như lưỡi thần tham lam ngoằn ngoèo, lâu lâu lại lẩn quẩn trên làn da non nớt và đôi mắt đen như hạt nhãn đã sớm được tưới đẫm bởi làn khói cay nồng. Cố gắng lau sạch bàn tay nhỏ bé, những vệt than lăn dài trên đôi má phúng phính thành một vết nồi hài hước. Mỗi lần như vậy, mẹ tôi lại mỉm cười dịu dàng, nhìn nó rồi vẫy nó đi rửa mặt. Nước vo gạo dần dần trở thành nhiệm vụ của nó. Ngày ngày vật lộn với ngọn lửa đang hoành hành, nó học cách “nhảy” theo vũ điệu nóng bỏng của ngọn lửa. Cũng may là chưa bị đốt bao giờ, nhưng số lần nấu cơm, đồ sống hay thức ăn đều bị ám mùi khói và phủ đầy tro bụi.

Nó thích nhất khi nấu bằng cùi bắp hoặc củi khô, lâu cứng, ít khói và cháy lâu hơn rơm rạ. Trong khi nấu, có thể thong thả tẩm gia vị hoặc khuỵu gối nhìn ngọn lửa nhẹ nhàng reo lên trong lễ kỷ niệm. Với nó, củi cũng có linh hồn riêng, cũng có một vẻ đẹp mà chỉ chúng mới sở hữu được.

Căn bếp không chỉ là nơi anh ngắm nhìn chú mèo lười biếng hay cô em gái bẩn thỉu mà còn là nơi anh trở thành cô gái khéo léo mà mẹ cô mong muốn. Muốn ngon thì phải vùi than vào một chỗ rồi rải lên trên một ít trấu khô hoặc vỏ lạc. Chúng giúp giữ nhiệt và làm cơm cháy có mùi thơm giòn, phồng rộp. Người ta rất thích cơm cháy được nấu trong nồi gang rồi ủ trên than. Xới cơm xong, anh háo hức nhờ mẹ dùng đũa đảo ngược lớp cơm cháy dưới đáy nồi. Cơm vàng giòn bóc ra dễ dàng. Anh bẻ từng miếng bỏ vào miệng nhai, teo tóp, nát vụn. Vấn đề của hạt gạo là có vị ngọt, càng nhai lâu càng ngọt. Vì vậy, không cần đến các món ăn kèm, bạn vẫn có thể cảm nhận được trọn vẹn hương vị tinh túy của đất trời. Nếu có thêm nước thịt sền sệt hay một nồi cá kho kẹo, vị cay ngọt quyện vào cơm cháy giòn rụm, ứa nước miếng thì mới được thưởng thức. Chính vì vậy mà chị em nó hay tranh nhau ăn cơm cháy, bữa nào chả bỏ.

Nó thích nhất bếp lửa có lẽ là những ngày đông. Nhà bếp được xây kín và ít khi vào được, anh vừa nấu ăn vừa chống tay trước ánh lửa bập bùng, thỉnh thoảng xoa hai lòng bàn tay vào nhau, xoa nhẹ rồi đắp lên má. Cảm giác ấm áp làm dịu đi cái lạnh trong ngày lạnh giá. Không có gì tốt hơn là thêm một củ khoai tây hoặc bột bắp vào than hồng bất cứ ngày nào. Nếu như khoai luộc, ngô luộc có vị ngọt thơm, bùi bùi thì ngô khoai nướng lại là thức quà mang đậm hương vị quê hương, thơm bếp củi. Khẽ tách từng miếng khoai nướng, từng thớ thịt óng ánh như mật ong và những hạt ngô rang phết mỡ hành thách thức nhiều thực khách sành ăn. Nó nhớ lắm khi cả nhà quây quần ăn những củ khoai lang nướng nóng hổi, ​​vừa thổi vừa chấm vào chén mật mía nâu bóng, ngọt ngào. Hơi nóng từ củ khoai còn đọng lại trong tâm trí tôi và vị ngọt vẫn còn đọng lại trên đầu lưỡi của tôi cho đến ngày nay. Với anh, đó là hương vị quê hương, một hương vị mà không một vùng đất nào khác có được. Họ nói đúng, thức ăn đồng quê ngon nhất khi ăn ở nhà. Xa quê, món ăn chỉ ngon, không tròn vị, không gợi tình, không đậm đà tình quê hương.

Căn bếp quê nghèo cũng là những chiều nắng, nó thong thả dắt trâu ngoài đồng lúa xa. Khi đến bờ kè, anh có thể nhìn thấy vài lọn tóc mờ ảo của làn khói lam, lơ lửng trên những mái ngói rêu phong, nghiêng mình trong ánh chiều tà. Mùi khói bếp và mùi cơm, thức ăn mới nấu bay trong không khí, dần dần tản ra một làn hơi mỏng.

Lúc mới vào Nam, nhà anh ở nhờ nhà bác ruột. Bác và dì nấu bếp ga, bố đóng mấy cây tre, bạt để làm thêm bếp củi. Vào mùa mưa, nó đi học và chăm chỉ ra ngoài nấu cơm. Mưa như trút nước tứ phía, củi ướt không cháy được, chỉ có vài đám khói đen bốc lên nghi ngút. Nước mắt chảy dài trên khuôn mặt cô, cùng với mưa. Nó thật đáng thương, nó nhớ căn bếp ấm cúng khi còn nhỏ, nhớ ngôi nhà “độc quyền” ở quê. Khi bố mẹ anh đi làm về, thấy cơm chưa chín đã mắng mỏ, anh đau lòng nuốt hận vào trong. Rồi bố mẹ tôi xây nhà mới, vẫn đóng bếp củi. Anh cùng mẹ lang thang đến những bãi đất hoang bị người ta phá dỡ nhà để chuẩn bị quy hoạch khu công nghiệp. Hai mẹ con tìm những viên gạch còn nguyên hoặc còn một nửa, miễn là không bị nát thì cho vào bao tải mang đi. Bố thường xuyên làm việc đến khuya nên mẹ tôi lo phần lớn việc nhà. Nó chỉ có thể hung hăng chống đỡ mẹ nó, tay chân không dám do dự. Hai mẹ con mua xi măng, vữa trộn rồi phơi nắng để dựng căn bếp nhỏ. Căn bếp hình khối vuông vắn, hơi xiêu vẹo và vẫn mang màu sắc của gạch thô chứ không phải thạch cao cầu kỳ. Khi anh đặt chiếc kiềng bốn chân cũ kỹ đã đen xì ra khỏi bếp và xếp gọn gàng đống củi khô, hai mẹ con nhìn nhau cười tươi như hoa nở trên khuôn mặt lấm tấm mồ hôi.

Bây giờ, nhà chị nấu bếp ga hàng ngày, chỉ những ngày giỗ, tết ​​hoặc khi cần nấu nướng, mẹ con chị mới tất bật bên bếp củi. Cảm giác như chỉ dưới ánh lửa hồng của bếp củi mới có thể gợi lên trọn vẹn hương vị thơm ngon của nồi bánh chưng thơm mùi gạo nếp trong lá chuối, vị ngọt thanh của nồi canh đỗ đen được ninh kỹ và vị dịu của nước hầm xương. trại giống đu đủ trong vườn.

Tiếng con Đen ríu rít đòi ăn kéo anh về với thực tại, khẽ khua tay đưa mùi thơm của nồi xôi mới nấu vào mũi, anh hít vào lồng ngực vị ngọt bùi của hạt gạo nếp, vị bùi bùi. của hạt. Đậu đen, còn gì tuyệt hơn gió đồng nội. Nó cẩn thận nhấc những cành củi đang cháy lên tro nguội chờ cho tàn rồi gom lại than, vỏ lạc, xơ dừa. Đậy vung đúng cách, chỉ vài phút nữa là có thể múc ra đĩa để ăn kèm với một ít lòng heo và giò. Còn mẹ thì thích ăn với muối vừng và muối lạc, càng quê hương vị càng đậm đà.

Bếp củi thân yêu, còn vương vấn mùi khói. Những điều bình thường, nhỏ bé vẫn lặng lẽ tồn tại, làm tăng thêm cho cuộc sống nhiều ý nghĩa. Bếp củi là khói tuổi thơ, là nồi cơm thơm mỗi chiều, là bức tranh quê với màu khói lam. Yêu bếp củi nhen nhóm một tâm hồn bình dị, biết rung động trước những điều nhỏ bé, biết nâng niu những kỉ niệm đời thường, biết tự hào về quê hương đất nước và biết yêu những điều chưa trọn vẹn.

BDT